به پیشباز بهارو نوروز

ایشور/ ویشور وآلاوَ کردن خانه ها؛ گامی دیگر در پیشباز بهار و نوروز .

علی عبدلی

ماه اسفند یا به تقویم  تالشان و تات زبان های خلخال« نَوروزَ ما » ، به نیمه های خود که نزدیک می شود ، در خانواده های تات و تالش جنب جوش زیادی رخ می دهد . زنان که کاروانسالار این جنب جوش هستند ، برای پیشباز از بهارو جشن نوروز ، دست به کارهای گوناگونی می زنند . از شست و شو و روفت و روب و سبزه اندازی تا سفره آرایی چهارشنبه سوری و شب عید .

آن بانوان سختکوش یکی از وظایفی که دارند ، ایشور/ ویشور išur   و آلاوَ âlâva کردن است . ایشور یعنی تازه کردن دیوارهای داخلی خانه با لعاب گل سفید یا آهک و آلاوه یعنی گل مالی کردن کف اتاق ها و دیوار های بیرونی با لعاب گل آجری رنگ یا به اصطلاح محلی ( زردَ گل zarda-gəl  ) .

اگرچه امروزه گل سفید جای خود را به رنگ های روغنی و پلاستیکی داده و کف اتاقها نیز سرامیک کوبی یا بتون شده است ، ولی سنت دیرین پرداختنن به تمیزی و زیباسازی خانه ها ، هنوز از بین نرفته است .

آلاوه کردن؛ اصطلاحی ست که شاید به گوش بسیاری از نسل های جدید آشنا نباشد و ندانند که آلاوه چیست وچه کاری را ایشور یا ویشور می گویند.

در زمان‌های گذشته  خانه‌های روستا کاه گلی بود واین خانه ها در تابستان خنک ودر زمستان با افروختن آتشی در تنور وسط اتاق یا با یک منقل آتش گرم می‌شد. آن آتش افروزی ها در درون خانه باعث می شد که  رنگ و روی دیوارها بپرد و سیاه شوند . از این رو لازم بود که دست کمم سالی یک بار ، آنهم به میمنت فرارسیدن بهارو نوروز تمیز و رنگ آمیزی شونند . زحمت رنگ ولعاب دادن خانه‌ها بر عهده زنان بود.

آنها در هنگام عید با گل سفید یا آهک و اگر این گل ها به دستت نمی آمد با گل ایشور آلاوه می‌کردند به این ترتیب که گل را با آب فراوان در تشتی می‌ریختند و آن را حل می‌کردند و با سر جارو لعاب گل حل شده را به دیوار خانه می‌پاشیدند.

ایشور آلاوه کردن  خانه‌ها گذشته از اینکه  محیط زندگی اهل خانه را سفید و تازه می‌کرد ، به نوعی ضد عفونی  کردن هم صورت می گرفت  وراه نفوذ حشراتی مانند مورچه ، ساس وسوسک نیز بسته می شد.