انکارو امحاء اقوام ایرانی زبان در جمهوری آذربایجان

 از زمان فروپاشی شوروی و اعلام استقلال جمهوری آذربایجان در ابتدای دهه ۱۹۹۰، روی کار آمدن حکومت افراطی ابوالفضل ائلچی بیگ که به شدت تحت تاثیر شعارهای ترکیه گرایانه و پان ترکیستی بود هویت و سیاست دولتی در جمهوری آذربایجان را تعیین کرد و به حاکمان بعدی میراث گذاشت. از آن پس رویکرد و سیاست گذاری‌های قومی دولت باکو، این احساس را دراقوام ایرانی زبان آن کشور، به ویژه تالش‌های تقویت کرد که نظام سیاسی این کشور،  طرد و نفی و حتی انکار موجودیت این بخش مهم از مردم جمهوری آذربایجان را در دستور کار خود قرار داده است.

آمارهای رسمی نیز که کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان از جمعیت تالش‌های این کشور منتشر می‌کند، تقویت کننده احساس محرومیتی است که دولت مرکزی باکو به تالش‌های جمهوری آذربایجان تحمیل کرده است. چنانکه، در آماری که کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان در ماه مارس سال جاری میلادی (۲۰۱۸) منتشر کرد، شمار تالش‌های این کشور، فقط یک ممیز سه دهم درصد جمعیت این کشور و مساوی با جمعیت ارامنه در جمهوری آذربایجان اعلام شد!  ­

پایگاه اینترنتی «مدرن» به نقل از کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان، آمار دولتی ترکیب قومی جمعیت این کشور را منتشر کرد و نوشت: آذری‌ها ۹۱٫۰۶ درصد و تالش‌ها ۱٫۰۳ درصد از جمعیت جمهوری آذربایجان را تشکیل می‌دهند.

این خبرگزاری نیمه رسمی جمهوری آذربایجان به نقل از منابع آرشیو کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان ترکیب قومی جمعیت این کشور نوشت: در بررسی آمار رسمی مشخص شد که جمعیت (جمهوری) آذربایجان در سال ۱۹۲۶، دو میلیون و ۳۱۴ هزار و ۶۰۰ نفر بوده است که یک میلیون و ۴۳۸ هزار نفر آن را آذربایجانی‌ها (آذری‌ها) ، ۳۷ هزار و ۳۰۰ نفر را لزگی‌ها، ۲۸۲ هزار نفر را ارمنی‌ها، ۲۲۰ هزار و ۵۰۰ نفر را روس‌ها، ۷۷ هزار و ۳۰۰ نفر را تالش‌ها، ۱۹ هزار و یکصد نفر را آوارها، ۹ هزار و ۹۰۰ نفر را تات‌ها، ۱۸ هزار و ۲۰۰ نفر را اوکراینی‌ها، ۱۵ هزار و ششصد نفر را ساخورها، ۹ هزار و ۵۰۰ نفر را گرجی‌ها، ۳۰ هزار و ۹۰۰ نفر را یهودی‌ها، ۴۱ هزار و ۲۰۰ نفر را کردها، دو هزار و ۴۰۰ نفر را اودین‌هاو ۱۱۲ هزار و ۷۰۰ نفر را سایر اقوام تشکیل می‌دادند. 

شمار آذربایجانی‌ها (آذری ها) در سال ۲۰۰۹ شمار آذربایجانی‌ها (آذری‌ها) در جمهوری آذربایجان به هشت میلیون و ۹۲۲ هزار و ۴۰۰ نفر رسید.   

براساس آمار این سرشماری، شمار آذربایجانی‌ها (آذری‌ها) در جمهوری آذربایجان هشت میلیون و ۱۷۲ هزار و ۸۰۰ نفر (۹۱ ممیز شش دهم درصد جمعیت کشور) ، لزگی‌ها ۱۸۰ هزار و ۳۰۰ نفر (دو درصد جمعیت کشور)، ارامنه ۱۲۰ هزار و ۳۰۰ نفر (یک ممیز سه دهم درصد)، روس‌ها ۱۱۹ هزار و ۹۰۰ نفر(یک ممیز سه دهم درصد)، تالش‌ها ۱۱۲ هزار نفر (یک ممیز سه دهم درصد)، آوارها ۴۹ هزار و ۸۰۰ نفر (شش دهم درصد از جمعیت کشور)، ترک‌ها ۳۸ هزار نفر (چهار دهم درصد)، تاتارها ۲۵ هزار و ۹۰۰ نفر (سه دهم درصد)، تات‌ها ۲۵ هزار و ۲۰۰ نفر (سه دهم درصد)، اوکراینی‌ها ۲۱ هزار و ۵۰۰ نفر ( سه دهم درصد)، ساخورها ۱۲ هزار و ۳۰۰ نفر (یک دهم درصد)، گرجی‌ها ۹ هزار و ۹۰۰ نفر ( یک دهم درصد)، یهودی‌ها ۹ هزار و ۱۰۰ نفر (یک دهم درصد)، کردها شش هزار و ۱۰۰ نفر (یک دهم درصد)، گریزها چهار هزار و ۴۰۰ نفر، اودین ها سه هزار و ۸۰۰ نفر، خینالیق‌ها دو هزار و ۲۰۰ نفر و سایر اقوام ۹ هزار و ۵۰۰ نفر بوده است.  

در زمان سرشماری در جمهوری آذربایجان، تعلق قومی هر شخصی را خود وی مشخص می‌کند و قومیت کودکان نیز براساس اظهار والدینشان نوشته می‌شود. کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان اعلام کرده است در سال ۲۰۱۹ نیز جمعیت این کشور سرشماری خواهد شد.

نگاهی به اعداد و رقم‌هایی که کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان از قوم تالش که دومین قوم این کشور است، منتشر می‌کند، فعالان و مردم تالش جمهوری آذربایجان را به این نتیجه رسانده که نظام سیاسی این کشور عامدانه سیاست انکار و نابودی قوم تالش را در دستور کار خود دارد.

به همین علت، دولت و مقامات جمهوری آذربایجان همواره مجبورند برای پاسخگویی به فعالان تالش این کشور، از حربه‌های امنیتی و تبلیغاتی و نیز اهرم‌های قضایی و تحت پیگرد قرار دادن آنان استفاده کنند.

از آن جمله، علی اکرام همت اف که در سال ۱۹۹۳، موجودیت “جمهوری خودمختار تالش – مغان” را در قالب جمهوری آذربایجان اعلام کرد، در سال ۱۹۹۶ به حبس ابد محکوم شد ولی بعدا با مداخله شورای اروپا از زندان آزادشد و در چهارم سپتامبر ۲۰۰۴ الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان با سلب حق شهروندی علی اکرام همت اف، او را به هلند تبعید کرد.

به همین علت، یکی از مهمترین بخش‌های وزارت امنیت ملی پیشین و “سرویس امنیت دولتی ” جمهوری آذربایجان به  مسائل قوم تالش و مناطق تالش نشین این کشور مربوط است که همچنان از برخی از شیوه‌های سرکوب دوره شوروی استفاده می‌کند. 

از جمله نوروزعلی محمدوف، سردبیر نشریه «تولیشی صدو» (صدای تالش) و رئیس مرکز فرهنگی تالش در جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۰۷ دستگیر وبه تحمل ده سال زندان محکوم شد اما دوسال بعد(۲۶ امرداد سال ۱۳۸۸) در زندان بطور معماگونه‌ای از دنیا رفت.  

کامران محمدوف، فرزند نوروزعلی محمدوف نیز در زمان حبس پدرش، به دست اشخاص ناشناس بطور وحشیانه‌ای ضرب و شتم شد و یک روز بعد از دنیا رفت. اِمیل محمدوف، دومین پسر این خانواده نیز به هنگام بازگشت به لنکران از مراسم چهلم پدرش که در باکوبرگزارشد، در مسیرراه به همراه مادرش مریم محمداوا دچار سانحه رانندگی مشکوکی شد و کامیونی که از طرف مقابل در حرکت بود به خودروی امیل محمدوف برخورد کرد و در نتیجه این تصادف، فرزند و همسر نوروزعلی محمدوف به علت جراحت وارد شده در بیمارستان بستری شدند.

مدتی بعد، امیل محمدوف برای معالجه به مسکو منتقل شد و در بیمارستان درگذشت. مریم محمداوا، همسر نوروزعلی محمدوف که تنها عضو باقی مانده این خانواده است، با ترک جمهوری آذربایجان به هلند مهاجرت و از این کشور پناهندگی سیاسی دریافت کرد و هم اکنون در شهر لاهه هلند زندگی می‌کند. 

 اما، این برخوردهای سلبی که به همراه تبلیغات شدید و دائمی برای متهم کردن فعالان تالش‌های جمهوری آذربایجان به جدایی طلبی و ایجاد نفرت عمومی از آنها دنبال می‌شود، نتوانسته دولت مرکزی باکو را از “مساله تالش‌ها” خلاص کند.  

 مقامات جمهوری آذربایجان برای غلبه بر مشکلات ناشی از طرد و نفی قوم تالش در این کشور، تبلیغاتی که در رسانه‌های باکو در مقابله با هویت تالش‌ها و متهم کردن آنها به جدایی طلبی و جاسوسی برای  ایران جریان دارد، مانع از این می‌شود که فضای عادی برای تالش‌ها در جمهوری آذربایجان برقرار شود.

به همین علت، تالش‌های جمهوری آذربایجان  بالاجبار حتی از کاربرد زبان تالشی خود پرهیز می‌کنند و این زبان طی حدود دو دهه و نیم که از استقلال جمهوری آذربایجان می‌گذرد، تقریباً به زبانی فراموش شده در این کشور تبدیل شده و اندک اندک به سرنوشت زبان تاتی دچار می‌شود که در بسیاری از مناطق تات نشین جمهوری آذربایجان براثر سیاست‌های یکسان سازی قومی از بین رفته است.

زیرا، رسانه‌های باکو حتی ایجاد صفحه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی و موبایلی با نام تالش‌ها را نیز برنمی‌تابند و با زدن انگ جدایی طلبی و جاسوسی برای ایران و روسیه سعی در منکوب کردن آنها می‌کنند. 

حتی در سال ۲۰۱۶ که ” سال چند فرهنگ گرایی” در جمهوری آذربایجان نام گذاری شده بود و تحت همین نام برای اقلیت یهودیان که جمعیت آنها در جمهوری آذربایجان حتی به ۱۵ هزار نفر نیز نمی‌رسد، اما گروهی بسیار ذی نفوذ و صاحب قدرت در ساختار سیاسی و فرهنگی و رسانه‌ای و اقتصادی جمهوری آذربایجان است، امتیازات گسترده‌تر و بیشتری ایجاد شد، اما تالش‌ها در همان سال نیز با محرومیت‌های بیشتری مواجه شدند و حتی در همان سال، جنجالی گسترده در رسانه‌های باکو  بر سر فروش نسخه‌هایی از کتاب‌های فخرالدین عباس زاده درباره فرهنگ و لغت زبان تالشی در برخی مغازه‌ها و کتاب فروشی‌های باکو در گرفت که این جنجال و فضاسازی، فخر الدین عباس زاده را برای همیشه از بازگشت به جمهوری آذربایجان محروم کرد.

منبع خبر: خبرگزاری تسنیم