آگلَ جنگ

آگلَ جنگ / مرغونَ جنگ / خا جنگ = جنگ با تخم مرغ

علی عبدلی

تالشان و تاتهای خلخال ماه اسفند را نَوروزَ ما می خوانند . در این ماه با مناسکی ویژه به استقبال جشن نوروز می روند. رسوم ، بازی ها و آیین های متعددی در این گذر به اجرا در می آمد که جنگ تخم مرغ از جمله آنهاست . این بازی کاملا مردانه بود و ویژه نو جوانان و جوانان .

 این بازی یا جنگ به صورت سر بَ سر ، تا بَ تا ، سر بَ تا ( ته ) و بلعکس ، دْ سر بَ ای سر و تک بَ تک انجام می گرفت . سر بَ سر یعنی کوبیدن دو سر تیز تخم مرغ ها به هم ، تا بَ تا یعنی فقط کوبیدن ته تخم مرغ ها به هم ، سر بَ تا، یا بلعکس یعنی کوبیدن سر تیز تخم مرغ به ته تخم مرغ طرف مقابل ، دو سربَ ای سر یعنی کوبیدن دوسر تخم مرغ به یک سر تخم مرغ طرف مقابل و تک به تک یعنی کوبیدن پهلوهای تخم مرغ طرفین بازی به هم .

در آغاز پس از انتخاب صورت بازی ، در مورد اینکه کدام یک از طرفین تخم مرغ خودرا نگهدارد یا به اصطلاح بنشیند تا طرف دوم تخم مرغش را بر آن بکوبد ، پس از مباحثه ای کوتاه توافق می شد .

سپس یک نفر می نشست و طرف دیگر تخم مرغ خود را به تخم مرغ طرف مقابل می زد. پس از این تصادم ، بازی با شروط توافقی ادامه می یافت و در نهایت کسی که تخم مرغش بیشتر ترک بر می داشت ، بازنده به شمار می آمد و می بایست تخم مرغ شکسته خوودرا به طرف برنده بدهد .

جنگ تخم مرغ می توانست تکی یا تعدادی باشد . تکی یعنی اینکه هریک از طرفین در هر نوبت با یک تخم مرغ وارد مبارزه می شد و تعدادی یعنی اینکه هریک از طرفین چند یا چندین عدد تخم مرغ را ، به نسبت مساوی در دورج مقابل هم بر زمین می چیدند و یکی – یکی همه آنهارا به هم می کوبیدند و در نهایت هرکس تخم مرغ شکسته بیشتری داشت ، بازنده به شمار می آمد و می بایست هم تخم مرغهایش را به طرف برنده می داد .

در این بازی برای برنده شدن طرفند هایی نیز به کار گرفته می شد. از جمله اینکه تخم‌مرغ را با سوزن سوراخ و مایع داخل آن را خالی می‌کردند و به جای آن  موادی چون موم یا سقز می ریختند، یا تخم مرغ را آب پز می کردند تا استحکام بدنه تخم‌مرغ افزایش یابد.

برخی نیز از تخم‌مرغ‌های دوزرده که از ضخامت و استحکام بیشتری برخوردار است و در مرغانه جنگ کاربرد بیشتری دارد، استفاده می‌کنند تا شانس برنده شدن خود را افزایش دهند. گاه هنگام بازی بومی مرغانه جنگ، طرفین بازی تخم‌مرغ یکدیگر را محک می‌زنند که اصطلاحا به آن چَشته / چَشه (چشیدن) می‌گویند.

روش چشیدن که برای انتخاب تخم مرغ برای جنگیدن یا تشخیص مقاومت تخم‌مرغ حریف انجام می‌شد، به وسیله ضربه زدن دو سر آن تخم‌مرغ به دندان‌های پیشین انجام می‌شد. بدین ترتیب حریف مرغانه جنگ از صدای زیر و بم تخم‌مرغ، متوجه استحکام آن می‌شد و سپس بنا به تشخیص صورت‌های مختلف بازی سر به سر، سر به ته و… را انتخاب می‌کرد.

 قوانین این بازی بومی محلی:

چنانچه پس از زدن ضربه هیچ یک از تخم مرغ ها ترک نخورد ، جای نفرات عوض می شود.

اگر نفر اول ته تخم مرغ را نگه دارد نفر دوم هم باید با ته تخم مرغ ضربه بزند .

 چنانچه نفر اول نوک تخم مرغ را نگه داشت نفر دوم نیز باید با نوک تخم مرغ ضربه بزند.