پایگاه تالش شناسی پنجره ای به روی فرهنگ و تمدن تالش|دانشنامه ای کوچک برای شناخت قوم بزرگ تالش
پنیر سیاه مزگی یکی از فراورده های دامی و یکی از مشهورترین سوغات استان گیلان است . شهرت و محبوبیت این محصول که می تواند با بهترین محصولات مشابه کشورهای غربی رقابت کند، به اندازه ای است که یک شرکت معروف در زنجان، بدل آن را به همین نام ، اما کیفیت پایین، تولید ودر سطح کشور توزیع می کند . به راستی این فراورده کم نظیر دامی در کجا و به وسیله چه کسانی تولید می شود؟ . مطلب ذیل تا حدودی آن را معرفی می کند / تالش شناسی :
کیان لاجوردی سیامزگی
سیاهمزگی، منطقۀ بزرگ ست که در جنوب غربی شهرستان شفت واقع است و چهار روستای بزرگ علی سرا، توسَ، خُرِم کَش و مَزگَد را دربرگرفته و شمار تقریبی جمعیت این منطقه ۳۰۰۰ نفر است .
حفاری های غیر مجاز و برخی نشانه های تاریخی گویای آن است که پیشینۀ تاریخی منطقه سیاهمزگی بسیار کهن است .
در افسانه ها و روایات آمده است که یک نیایشگاه ( آتشکده) و یک حمام باستانی در این منطقه بوده که بر اثر بلایای طبیعی از بین رفته اند. احتمال داده می شود که نام این منطقه از همان آتشکده باستانی گرفته شده است . ( مزگ از مزدا گرفته شده و به معنی مسجد است )
مهم ترین محصول این ناحیه چای و پنیر آن است. چای در نواحی پایه کوه به وسیله کشاورزان و پنیر به وسیله دامداران کوه نشین به صورت سنتی تولید می شود. چنان که می دانیم نام و آوازه پنیر سیاهمزگی به پایتخت و دیگر استان های ایران رسیده است .
روزگاری نه چندان دور، همۀ پنیر مورد نیاز شهرستان شفت و بخشی از فومن و رشت و طارم زنجان، از منطقه سیاهمزگی تامین می شد.
سیاهمزگی دارای ییلاق های زیبای ست که محل گردش و پرورش رمه های گوسفند است . برخی از آنها عبارتند از :
الف: ییلاقهای پیرامون دایلَه سر : مزاچال، آوَرَند، سواَ ، خُورمَ جَئون، سِره، برَ خوار، مَتَّ خونی، زردَ خونی، لاسَ پِئشت، بَرَ سر، مِندَران، دایلَ سر، گِنبو، گَزنَ دشت، بَرزَه‌لئاشؤن، مینجانی، لُؤت، زییان دشت و چَرَ مَندَن
ب : ییلاقهایآرنَنگاه : شَلمَ جار، آفیر، تُویَه لُوم ، پاشتون، پِشتی سر ، سَرندول، خونی و آفیرَه سر
نا گفته نماند که این ییلاق ها نشیمنگاه چوپانان روستاهایی چون گنجار، نصیر محله ، سید آباد شالما ،قلعه رودخان ، ویسرود ، درودخان ، امام زاده ابراهیم وامامزاده اسحاق و….. بوده است
در گذشته این ییلاق ها دارای رَمه ها و چوپانان زیادی بوده ولی امروزه با تعقیر سبک زندگی فقط سی رَمه در آن سکونت دارند که نسبت به پنجاه سال پیش بسیار کاهش پیدا کرده است .
