پایگاه تالش شناسی پنجره ای به روی فرهنگ و تمدن تالش
اگر گفته شود که تالش بزرگترین موزه باستانی ایران است ، شاید سخنی به گزاف نباشد. اما درهای این موزه عظیم هنوز به روی کسی گشوده نشده تا اسرار شگفت انگیز درون آن آشکار شود . برای اثبات این ادعا، ذیلا چند نشانه شناخته شده از آن موزه سر به مُهر را مرور می کنیم :
۱ – رده شهرستان تالش
محوطه آتشگاه مربوط به هزاره اول قم تا دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان تالش، بخش مرکزی، روستای مکش واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه تول۱ مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان تا دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان تالش، بخش مرکزی، روستای تول واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۹۱۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
تپه تول۲ مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان تالش، بخش مرکزی، روستای تول واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان خشکه دشت مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان تالش، تالش به آق اولر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محوطه باستانی شیخ مراد مربوط به نیمه دوم هزاره اول ق تا سده‌های متاخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان طوالش، بخش حویق، دهستان چوبر، روستای بالامحله واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۵۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان تندبین مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان – است و در شهرستان تالش، بخش مرکزی، روستای تندبین واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۵۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان خشکه دشت مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان تالش، تالش به آق اولر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان مریان مربوط به عصر آهن دو است و در شهرستان تالش، بخش مرکزی، روستای مریان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
۲ – رده رضوانشهر :
گورستان سیاه بیل مربوط به دوره اشکانیان است و در شهرستان رضوانشهر، بخش مرکزی، دهستان خوشابر، روستای سیاه بیل واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محوطه مازوئه اولیاء مربوط به دوره اشکانیان – دوره ساسانیان است و در شهرستان رضوانشهر، بخش مرکزی، روستای سیاه بیل واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۲۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
محوطه و گورستان سورنه تک مربوط به صدر اسلام است و در شهرستان رضوانشهر، روستای دشت دامان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
غار باستانی استله خوار مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان رضوانشهر، روستای اسطل خوار واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان پیرپیلا مربوط به هزاره اول قبل از میلاد – دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان رضوانشهر، روستای نورده واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
گورستان جوره دی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان رضوانشهر، روستای ارده واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۴۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان جیره پئشته مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان رضوانشهر، روستای روشنده واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۳۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورستان کوله ژیه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان رضوانشهر، روستای چروده واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محوطه و گورستان گوریه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان رضوانشهر، روستای ارده واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۳۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
تپه راسته ژیه در شهرستان رضوانشهر، بخش پره سر، روستای رینه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه زیندونه خل در شهرستان رضوانشهر، بخش پره سر، شمال ییلاق زندانه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۵۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
غار باستانی استله خوار مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان رضوانشهر، روستای استله خوار واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۸۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه امیرساسان در شهرستان رضوانشهر، روستای بیاچال واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محوطه قلعه دشته دومن مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان رضوانشهر، بخش پره سر، روستای دشت دامان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
محوطه قلعه کوله در شهرستان رضوانشهر، بخش پره سر، روستای رینه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۳۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
محوطه های تاریخی :
محوطه اسبون بیل
محوطه الف نه بن
محوطه اورما
محوطه پنه پشت
محوطه پیرژیه
محوطه جیره کنده
محوطه چارنه خوار
محوطه دله سری
محوطه دیگاه
محوطه سنگه دی
محوطه اقه مچت رینه
محوطه قلعه دشته دومن
محوطه قلعه کوله
محوطه کفسه چال
محوطه کوره ربار
محوطه کون دول
محوطه گان بند
محوطه گان چمه
محوطه گسکوم
محوطه مازو ئه اولیاء
محوطه مافه محله
محوطه مزگت
محوطه مینه رو
محوطه و گورستان سورن تک
محوطه و گورستان گوریه
محوطه وسکه
۳ – رده ماسال
گورستان خون مربوط به هزاره اول قبل از میلاد تا سده‌های میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان ماسال، بخش مرکزی، دهستان ماسال، روستای خون واقع شده و این اثر در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۷۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محوطه اسبه ریسه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد تا سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان ماسال، بخش مرکزی، دهستان حومه، روستای اسب ریسه واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۵۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
محوطه شهرگاه موسوله خونی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان ماسال، بخش مرکزی، دهستان ماسال، روستای ماسوله خونی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بقایای قلعه کول ماسال مربوط به سده‌های ۲ و ۳ ه. ق. است و در شهرستان ماسال، بخش مرکزی، دهستان ماسال، روستای قلعه کول واقع شده و این اثر در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۷۰۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
محوطه های تاریخی
محوطه آراوجیه پا
محوطه آسیاوَ شم
محوطه اَسبه ریسه
محوطه خرنه پئشت
محوطه دیه لونه
محوطه سوته کش
محوطه سیفی سونه
محوطه شهر گاه خون
محوطه شهرگاه موسوله خونی
محوطه گندم کشت
محوطه نمنه پئشت
محوطه وَده گاه تاسکو
محوطه ووزله ربار
توضیح : بخشی از نامهای این نوشته که در منبع به صورت فارسی شده آمده ، اصلاح گردیده و به گونه اصلی و محلی آن به نگارش درآمده است .
منبع : دانشنامه فارسی ویکی پدیا
