پایگاه تالش شناسی پنجره ای به روی فرهنگ و تمدن تالش
حمید. کاوسی
قروق یکی از روستاهای معروف توریستی-ساحلی شهرستان تالش در استان گیلان در شمال کشور ایران است که در ۴ کیلومتری شهر هشتپر (تالش) واقع است و در گذشته به نام بندر کرگانرود معروف بوده‌است. در منتهی‌الیه شمالی این سواحل می‌توان فانوس دریایی را مشاهده نمود که یکی از سه فانوس دریایی مستقر در گیلان است (دو فانوس دیگر در انزلی و لاهیجان قرار دارند). این فانوس دریایی در محدوده یکی از صیدگاه‌های قدیمی شیلات برای صید ماهیان خاویاری قرار دارد.
تا زمان جنگ جهانی دوم بندرگاه و مرکز اولیه شهرستان طوالش در این ساحل قرار داشته‌است و بخش عمده‌ای از مبادلات تجاری بین سواحل ایران و روسیه از این بندر انجام می‌شد. تلگراف خانه و گمرک خانه آن فعالیت گسترده‌ای داشت.
بازار کرگانرود مرکز تبادل کالا و امور خدماتی واجتماعی منطقه و بستن قرار دادهای کشاورزی و استخدام کارگر برای فصل کاشت و خرید دام و بذر و نیازمندی های دیگر بوده‌است. این بازار زیر نظر زمینداران و خانهای محلی قرار داشته و بیش از ۱۰۰دکان در آن وجود داشته‌است. مرحوم حاجی عبدالغنی ، مرحوم محمد بنده‌ای و حاجی علی اشرف جباری از بازرگانان عمده کرگانرود بودند.
بسیاری از مهاجرین تالش شمالی که از دست بلشویکها به ایران فرار کرده بودند، فعالیت‌های تجاری خود را در کرگانرود آغاز کردند. بقایای قبرستانی کوچک و قدیمی که با درختان پوشیده شده و در روبروی آن حمام شهر کرگانرود هنوز برجای مانده‌است
بنا به نظر دکتر محمدتقی رهنمایی استاد جغرافیای دانشگاه تهران و از صاحب نظران گردشگری کشور، این منطقه بر اساس نوشته‌های یک سیاح آلمانی در قرن هفدهم میلادی یکی از بزرگترین مراکز تجاری گیلان و شاهد جنگ‌های بسیار زیادی بوده‌است.
همچنین در بررسی‌های باستان‌شناختی، در ساحل دریا یک کشتی تاریخی شناسایی شده‌است که به‌نظر می‌رسد به دورهٔ قاجار متعلق است. طول بدنهٔ این کشتی تقربیا ۳۰ متر و عرض آن را بین ۱۰ تا ۱۲ متر است. متأسفانه کشتی غرق‌شده شرایط حفاظتی خوبی ندارد و خطراتی مانند تغییرات شدید آب‌وهوایی، جزر و مد، فرسایش، بریدگی و ازهم‌گسیختگی، کشتی را تهدید می‌کند.
اخیراً یکی ازباستان شناسان براین امر و لزوم نگهداری آن تاکید نموده است .
که پژوهش در خصوص بقایای کشتی منجر به افزایش دانش در حوزۀ نظام تجاری یا جنگی از دوران قرون میانی تا متاخر در ناحیه تالش می‌گردد؛ همچنین، ناحیه مذکور از ظرفیت‌های قابل ملاحظه‌ای برای پژوهش‌های باستان‌شناختی ساحلی و دریایی برخوردار است بنابراین شایسته است که مسئولین ذیربط اقداماتی را به جهت تثبیت وضعیت عناصر چوبی در حال تخریب آن انجام دهند. میراث‌فرهنگی دریایی برخلاف منابع_زنده قابلیت تجدید پذیری ندارند و با نابودی منابع فرهنگی دریایی روزنه‌های ارتباط نسل‌های آینده با گذشته بسته خواهد شد. فرآیند تخریب این یادبود باستانی در حال تسریع است
دلایلی که در خصوص جابجایی مرکز تجاری و سیاسی منطقه ازاین بندر به شهر کنونی هشتپر ذکر می‌کنند آن است که طی جنگ دوم جهانی، متفقین به منظور رساندن قوای کمکی و تجهیزات نظامی و جنگی به اتحاد جماهیر شوروی سابق با کمک این دولت جاده انزلی-تالش-آستارا را ایجاد نمودند و پلی را که رفت‌وآمد بین دو سوی رودخانه پرآب کرگانرود را آسان می‌نمود، احداث کردند و بندر کرگانرود (مرکز قدیمی منطقه تالش) از این پل و جاده بدور ماند و منزوی گردید. به همین دلیل مردم این بندر به کنار جاده جدیدالأحداث کوچ کرده و شهری را بنا نمودند و چون در محل احداث شهر جدید کاخی با هشت درب بزرگ وجود داشته و از آنجائیکه در زبان تالشی درب را «بًر» می‌گویند، شهر جدید را هشتبر نام نهادند که به مرور زمان و بر اثر تکرار به هشتپر معروف شد و تغییر نام پیدا کرد.
زبان غالب در این شهرستان تالشی ست. زبان تالشی بیشتر از فارسی معیار به زبان پهلوی قدیم نزدیک است. گروه‌های قومی دیگری هم در شهرستان تالش ساکن هستند و به زبان‌های مختلفی مانند ترکی آذری، گیلکی، کُردی و فارسی صحبت می‌کنند، ولی مردمان بومی این منطقه تالشان هستند و زبان بومی شهرستان تالش، تالشی است.
منبع ک کانال تلگرامی تاریخ مازندران
