علی اکرم همت زاده ،سیاستمدار و فعال حقوق بشر

علی‌اکرم همت‌زاده یا علی‌اکرم همت‌اف (متولد ۱۹۴۸) نظامی، سیاستمدارو فعال حقوق بشر.

این سیاستمدار تالش جمهوری آذربایجان ، تنها رئیس جمهور جمهوری خودگردان تالش-مغان (در سال ۱۹۹۳)بوده و اکنون به عنوان رهبر جنبش ملی تالش شمالی شناخته می شود.

علی‌اکرم همت‌اف در سال ۱۹۴۳ در لریک آذربایجان بدنیا آمد. وی دانش‌آموخته انستیتو پلی‌تکنیک باکو است. پس از پایان دوران تحصیل ، مدیر یک کارخانه موتورسازی در شهر لنکران شد و در همان زمان با سودابه رسول اف ازدواج نمود.

همت اف تدریجا وارد صحنه های سیاسی شد و همکاری اش را با احزاب آغاز کرد و به سرعت مورد توجه قرار گرفت و سر انجام در زمره بنیان‌گزاران  جبهه خلق آذربایجان قرار گرفت. پس از سقوط دولت …. و به قدرت رسیدن حزب جبهه خلق ، علی اکرم به سمت معاون وزارت دفاع منصوب گردید . او با آغاز جنگ قره باغ ، به جبهه رفت و جنگ را تا آستانه پیروزی رهبری کرد .

در آن زمان (سال ۱۹۹۳) در پارلمان جمهوری آذربایجان پیشنهاد شد که به سرهنگ علی اکرم به پاس سوابق درخشان و ابراز دلاوری در جنگ قره باغ ، مدال قهرمانی داده شود ولی حیدر علی اف رئیس وقت پارلمان با آن پیشنهاد مخالفت کرد و دلیل مخالفتش هم غیر آذری بودن علی اکرم عنوان شد .

 این عضو جبهه خلق و معاون وزیر دفاع جمهوری آذربایجان، پس از شنیدن این خبر و خشمگین از اینکه جریان حاکم بر کشورش تالشان را شهروند درجه دوم می داند و آنان را لایق قهرمان شدن نمی داند ، راهی زاد بوم خود شد و پس از انجام مذاکراتی با نخبگان فرهنگی و سیاسی تالش، و آن منطقه ( حد فاصل بین رود های  آستارا رود و کورا) را جمهوری خودمختار تالش – مغان اعلام کرد و زمام امور آن جمهوری در دست یک شورای رهبری موقت قرار گرفت .در همان زمان سرهنگ صورت حسین‌اف درگنجه قیام کرد و برای تصرف باکو  در راس نظامیان تحت امرش به آنسو سرازیر شد و دستگاه حاکمه کشور را در معرض تهدید جدی قرار داد .

شورای رهبری مذکور با استفاده از آن شرایط  در روندی دمکراتیک با مراجعه مستقیم به آراء مردم مجلس ملی تالش مغان را تشکیل داد و سپس با برگزاری انتخاباتی دیگر ، سرهنگ همت اف به سمت رئیس جمهور تالش مغان برگزیده شد .

حیدر علی اف که ناظر وقایع جنوب کشور بود ، به سرعت با صورت حسین اف وارد مذاکره شد و با اعطاء سمت نخست وزیری به او ، امنیت را به باکو بازگرداند و سپس با ایجاد رعب و وحشت در دل ساکنین حوزه جمهوری خودمختار تالش – مغان ، توانست چند هزار تن از مردم استان  لنکران را در مقابل مقر همت اف وادار به تجمع و تظاهرات علیه او نماید.

همت اف و اعضای کابینه اش که می دانستند مقاومت در برابر ارتش تحت امر حیدر علی اف منجر به خون ریزی و برادرکشی خواهد شد ، دست از مقاومت کشید  و در حالی که قصد خروج از کشور را داشت ، دستگیر گردید  و راهی زندان شد .

دادگاه آذربایجان در سال ۱۹۹۵ وی را به اعدام محکوم کرد، اما پس از فشارهای گوناگون جهانی بر جمهوری آذربایجان این حکم به حبس ابد تخفیف داده شد و او تا سال ۲۰۰۴ در زندان بسر برد. در این زمان وی به وسیله سازمان‌های جهانی حقوق بشر مانند عفو بین‌الملل و نیز شورای اروپا زندانی سیاسی شناخته شد. از این رو با درخواست شورای اروپا محاکمه‌ای دوباره برای وی صورت گرفت. به گزارش دیدبان حقوق بشر وی در دوران زندان تحت خشونت و بدرفتاری ماموران قرارگرفته بود.

سیدیکی کابا نماینده فدراسیون حقوق بشر، در نامه ای سرگشاده به الهام علی اف از وضعیت نابسامان همت‌زاده در زندان انفرادی و جلوگیری از کمک‌های پزشکی و غیره به او انتقاد کرده بود. وی در زندان مبتلا به سل شد و همهٔ دندان‌هایش را از دست داد. به همین دلیل در سال  ۲۰۰۴  از زندان آزاد شد اما تابعیت آذربایجانی از او گرفته شد  از این رو از آن زمان تا اکنون در هلند به همراه خانواده‌اش زندگی می‌کند.