سوباتان بهشتی در کوه های تالش

 نام منطقه ای کوهستانی در جنوب شهر لیسار واقع در شهرستان تالش.

 سوباتان تلفظ ترکی « سواَ تون » است. سوئه تون نام کهن این منطقه  به معنی زمینی همواراست که در آن گیاه سو (کلپر) فراوان می روید. همچنین در ضلع شرقی سوباتان روستایی به نام ” سوکدی  sokadi” وجود دارد که به نظر برخی کسان نام این روستا بی ارتباط با نام آن روستا نیست.

 موقعیت

 در فاصله ۱۸ کیلومتری جنوب غربی شهر لیسار و۱۷ کیلومتری جنوب شرقی دریاچه نئور در ارتفاع ۱۹۰۰-۱۹۷۰ متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد.آبادی ییلاقی سوبانان روبروی بلندترین کوه رشته کوه تالش ««ریشکاجی یا ریشگاسر»» قرار دارد..

جمعیت منطقه ییلاقی سوباتان شامل گزنه هونی ، بیده پشت ، هونی یش ، قوری دره ، قلعه بین یوری ، گنجخانه ورزان و…بصورت فصلی متغیر است . بهار، تابستان و اوایل پائیز، منطقه پر از هیاهو و جنب و جوش است ، ترکیب جمعیتی عمداٌ از تالشان و بومیانی است که به دامداری و دامپروری مخصوصاٌ پرورش گوسفند مشغول هستند.سایر ساکنین از اهالی بخش لیسار (کرگانرود)تالش هستند.

 طبیعت زیبا ، محیط دلرباوهوائی به غایت نیکو پذیرای خیل طبیعت گردان و کوهنوردان ملی و محلی و به ندرت گردشگران خارجی است.

 وجه تسمیه

 در مورد وجه تسمیه سوباتان دو نظریه وجود دارد :

 ۱ – نظریه اول : سوباتان یا سووتن برخلاف ناآشنایان به زبان تالشی به هیچ وجه کلمه ترکی به معنای محل فرو رفتن آب درست نیست .با توجه به منابع و تحقیقات به عمل آمده

 (مارسل بازن) در باره تالش و تالشی ها آبادی های ییلاقی تماماٌ به زبان تالشی نامگذاری شده اند که عناصر موجود در طبیعت مانند عوارض زمین برای مثال منطقه کان تیکت (به معنای کوه سنگی ) ده سر یا سردهونی( چشمه سرد) یا بیه پشت یه بیده پشت یا ننه چولی ( به خاطر قرار گرفتن در منطقه گود) یا سابی چول یا اسب مور همگی حکایت از نامهای تالشی با تأثیر پذیری از عوارض طبیعی دارد .همچنین بهتر است از ساکنین دامدار منطقه نام سوباتان سئوال شود که در جواب سووتن تلفظ می شود و معنی سو : گلپر و وتن : وطن در ضمن هنوز هم بیشترین تولید گلپر از زمینهای این منطقه در تالش به عمل می آید. وجود روستایی در غرب سوباتان بنام “سوکدی” یعنی (روستای کلپر خیز) سو یعنی گلپر و کدی یعنی روستا نیز این نظریه را تقویت می کند .

 ۲ – نظریه دوم : سوباتان به معنی محل فرو رفتن آب است . چون در این ییلاق در نظیری محله حفره هایی وجود دارد که آبهای جاری و چند چشمه در آنجا فرو می رود و کسی نمی داند این آبها از کجا سر در می آورند . البته یک باور افسانه وار وجود دارد که این آبها به آب انبار قلعه صلصال لیسار که ۲۰ کیلو متر با آنجا فاصله دارد متصل است . صاحبان این نظریه هم نامگذاری ترکی تعدادی از روستاها و مکانها مانند” قوری دره – ساری بولاغ – قارا بولاغ – ممد عزیز یوردی – هاچاداش و غیره را دلیلی بر ادعای خود می شمارند . اما خارج از این جدلها باید پذیرفت که ساکنان بومی این منطقه تالشها بوده اند و مراودات مختلف بین تالش و آذربایجان نیز اختلاط فرهنگی و ادبی فراوانی را ایجاد کرده است .

 نقاط دیدنی سوباتان

 ۱- چشمه باتمان بلاق :بین سوباتان و آسبومار واقع است. ۲- منطقه باستانی غار گنج خانه ۳- سرچشمه اصلی قنات سلسال که سر از قلعه سلسال لیسار در می‌آورده‌است. ۴- زمین اسب دوانی که منطقه ائی نسبتاٌ هموار و مشرف به سوباتان و در نزدیکی بیده پشت قرارگرفته است. ۵- آبشار ورزان واقع در ۴ کیلومتری غرب سوباتان ۶- مناطق دیدنی هاچا داش – ساری داش – مجمع داش و .. ۷ – پارک طبیعی و جنگلی آلچالق ۸ – دریاچه زیبای نئور ۹ – آبشار زیبای ماهار واقع در روستای ماهار.

 مشکلات عمده در سوباتان

 ترکیب جمعیت یکجا نشین(شهری و روستائی )از شهرستان تالش و کوچ نشینان و جنگل نشینان ترکیب نامتجانس ولی جالبی در سوباتان به وجود آورده است . جمعیت غالباٌ شهری که آخر هفته هابه منظور تفریح و استفاده از هوای پاک و غذاهای طبیعی به سوباتان می آیند در تقابل با کوچ نشینانی که بی محابا مراتع منطقه را به چرای گوسفندان سپرده وبدون کوچکترین احساس خطری از نابودی مراتع شروع به بهره برداری بیش از حد از مراتع منطقه می نمایند.ولی همین کوچ نشینان اقتصاد دام محور منطقه را به حرکت وامی دارند.از سوئی نابودی جنگلهای نزدیک منطقه که به انحای مختلف مورد استفاده قرارگرفته زنگ خطری برای نابودی طبیعت بکر دره لیسار و منطقه سوباتان می باشد. مشکل سوباتان تقابل مدرنیته و سنت و ساخت وساز بی رویه و زمستانه در مراتع است که می رود که سوباتان سبز را به منطقه ائی پر از خانه های کوچک و بزرگ تبدیل کند. وجود جاده کوهستانی منتهی به این آبادی در راستای خدمت به ساکنین ، ناخواسته راه ورود مصالح مدرن به منطقه را گشوده و با بررسی عکسهای تابستانی منطقه با عکسهای سال بعد رویش منازل غیر مجاز و بعضاٌ مجاز قابل رویت است .چه خوب بود مسئولین طرح جامعی برای سوباتان تعریف و ساخت و ساز منطقه را تحت کنترل درمی آوردند. و به ساخت و ساز منطقه سامان می دادند. معضل دیگر سوباتان کم آبی است . سالها قبل به همت اهالی و کمک اداره آب و فاضلاب تالش ،آب لوله کشی از چشمه قاربولاغ به منطقه آورده شده که در حال حاضر جوابگوی صدها خانوار ساکن در روزهای تابستان نیست ،از طرفی ترکیب نامتجانس قومی و قبیله ائی تصمیم گیرندگان فعلی سوباتان و عدم هماهنگی و مدیریت صحیح این گروه از توسعه آبرسانی و اضافه کردن منابع آبی جدید به سیستم لوله کشی شده است .و تعصبات خشک و بعضاٌبعلت عدم آینده نگری در این باره به مشکلات سوباتان افزوده است. معضل دیگر تولید زباله و عدم دفع صحیح آن است از سوئی تولید زباله های پلاستیکی و زباله های بهداشتی و نبودن سیستم جمع آوری زباله در سوباتان باعث شده چهره منطقه پر از کیسه های پلاستیکی و قوطی های کنسرو و… باشد که خوشایند هیچ طبیعت دوست وانسان متمدنی نیست . همچنین نبودن سرویسهای بهداشتی عمومی باعث سردرگمی و ایجاد دستشوئی های صحرائی توسط طبیعت گردان گروهی شده که باعث آلودگی منابع آبی زیر زمینی و خطر آلودگی چشمه سوباتان شده است. از جدیدترین معضلات سوباتان استقرار نیروی انتظامی در تعطیلات خرداد در راههای مشرف به سوباتان بوده است البته نفس وجود پلیس در مناطق پر از توریست و کوهنورد خوب است ولی عدم آموزش صحیح و خودسری برخی پرسنل ناآگاه باعث نارضایتی و بعضاٌ برخوردهای زشت و زننده و اخذ مبالغی از طبیعت گردان مایه شرمساری بود.

 راههای رسیدن به سوباتان

 برای رفتن به سوباتان دو راه وجود دارد : ۱- راه  تالش ، شهر لیسار ۲- راه اردبیل یا خلخال . البته راه اول مطمئن تر و تردد بیشتری دارد برای این امر می توان از ماشین شخصی ترجیحاٌ شاسی بلند استفاده کرد . به علت دست اندازها در ۲۴ کیلومتر از مسیر استفاده از خودروهای سواری پیشنهاد نمی شود .ولی بسیاری از اهالی محلی در تابستان به وسیله خودروهایی چون پراید پژو و سمند نیز به سوباتان می روند. راه پیشنهادی به کسانی که نمی خواهند یا نمی توانند پیاده به سوباتان بروند دو راه است : ۱- استفاده از پاترولهای کرایه ایی که اکثراٌ از اهالی لیسار می باشند که با یک جستجوی ساده در گوگل قابل یافتن هستند. ۲- استفاده از وانتهای عموماٌ نیسان که به صورت مرتب در این مسیر تردد می کنند .ایستگاه این وانت ها در ابتدای راه قدیم ییلاق است علامت مشخصه پیکره کوهنورد در ابتدای این مسیر بعد از پل قدیمی شهر است. راههای پیاده روی به سوباتان : ۱- مسیر دره لیساربه سوباتان معروف به “تیفیجه یولی ” کوتاه ترین راه و حدود ۱۸ کیلومتراست . ۲-مسیر ماشین رو از تالش حدود ۴۳ کیلومتر . ۳-مسیر جوکندان دیگولی سوباتان ۴- مسیر دریاچه نئور به سوباتان از سمت اردبیل و خلخال( از طریق جاده فیبر نوری)به علت عدم تردد وسیله نقلیه به صورت منظم در این مسیر و مشخص نبودن مسیر در بعضی نقاط سفر گروهی و با بلد محلی یا استفاده از نقاط جی پی اس گذاری شده توسط سایر طبیعت گردان پیشنهاد می شود.

 در سوباتان امتحان کنید

 طبیعت زیبا و باد لطیف تلفیق هوای مدیترانه ایی و کوهستانی هوایی آلپ گونه به وجود آورده است بازار سوباتان شبیه دهکده های اطراف اورست در نپال است.مراقب افراد سودجو باشید .اکثر گوشتهای ذبح شده گوسفند ماده است قبل از خرید گوشت با افراد معتمد محلی یا بومیانی که خود نیز به صورت تفریحی به سوباتان آمده اند مشورت کنید.پنیر ویژه سرخ کردن (پندیره ویسوج )در سوباتان را حتماٌ امتحان کنید این پنیر فقط در ساعات ظهر فصل بهار و بوسیله دامپروران منطقه درست می شود این پنیر بدون نمک برای سرخ کردن مناسب است .دستور پخت را از مغازه داران یا خود چوپانان سئوال کنید.کباب صبح را فراموش نکنید در سوباتان هر سه وعده می توانید کباب بخورید.سیر تازه سوباتان طعم بسیار خوبی دارد برای خرید نان برنامه ریزی کنید یکی از مغازه ها برای پخت نان فردا سفارش می گیرد بپرسید به شما نشان خواهند داد.بیشترچوپانان شیر گوسفند را نمی فروشند ولی بعضاٌ شما را به نوشیدن شیر دعوت می کنند. .روز چهارشنبه بیشتر چوپانان لبنیات نمی فروشند.برای روز اول اقامت حتماٌ نان به اندازه کافی همراه داشته باشید .در تعطیلات خرداد امکان تمام شدن هر چیزی در مغازه ها است.برای نوشیدن آب از آب چشمه سوباتان یا گزنه هونی استفاده کنید.

تورهای طبیعت گردی

 هر ساله تعداد کثیری از طبیعت گردان ایرانی و خارجی از مسیر دریاچه نئور به سوباتان سرازیر می‌شوند.بهترین زمان برای طبیعت گردی در این ناحیه اردیبهشت وخرداد است.اخیراٌ برخی آژانس‌ها در تهران تور دریاچه نئور وسوباتان را اجرامیکنند.همچنین برخی از ساکنین اقدام به اجاره دادن منازل خود می کنند.هرساله در یکی از روزهای مرداد ماه مسابقات اسبدوانی محلی در تپه مشرف به سوباتان در منطقه بیده پشت برگزار می شود .البته در صورت سفر انفرادی یا گروهی شما در هر لحظه می توانید از ساکنین منطقه کمک بخواهید .اصولاٌ در سوباتان به راحتی می توانید از محوطه حیاط یا سرویسهای بهداشتی ساکنین استفاده کنید برای این کار فقط کافی است از ساکنین بخواهید.احتمال رد درخواست کمک در سوباتان بسیار ضعیف است حس میهمان دوستی و کمک به غریبه ها به شدت در بومیان منطقه دیده می شود البته مشکل زبان (تالشی یا ترکی ) را باید حل کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاهده تصاویر از مطالب مختلف فوق می توانید به سایت www.soubatan.ir مراجعه کنید .

 غذاهای محلی

 در این منطقه ییلاقی همانند سایر نقاط عشایر نشین غذاهای محلی خاصی تهیه می شود که از جمله آنها ” پندیره ویسوج – سوجا دیله – قورما – قورتماج – سیرجینه – کله پلو – پته – قوزلی بریان و …. را نام برد . برای آشنایی با طرز پخت این غذاها به قسمت غذاهای محلی سوباتان در سایت www.soubatan.ir مراجعه کنید .

 ورزشها و بازیهای بومی و محلی سوباتان

 در سوباتان به تناسب اقلیم کوهستانی و ییلاقی خاص خود بازیها و ورزشهای بومی ویژه ای رواج داشته که ” داله مزا – چلینگ چو – کودی کودی – کلا پتنه و سرسره بازی ” تعدادی از این بازیهاست . روش انجام این بازیها بهمراه تصاویری در سایت www.soubatan.ir آمده است .

 گیاهان داروئی سوباتان

 آب و هوای سرد کوهتانی و ویژگیهای منحصر به فرد جغرافیایی سوباتان باعث شده این منطقه کلکسیونی کامل از گیاهان داروئی همچون ” گلپر(سو)(بالدرقان) – کهلیک اوتی – گزنه – نعناع – بولاغ اوتی – ازگیل کوهی – سیب کال – قاراگیله – قرمزی گیله – قارچ طبیعی – بومادران – امه کومجی – یارپوز(پونه)- چای اوتی (هوفاریقون)- دم اسبی – ترشنگ و …. باشد . تصاویر این گیاهان داروئی بهمراه محل رویش و فواید و طرز مصرفشان در سایت www.soubatan.ir بطور کامل توضیح داده شده است .