پایگاه تالش شناسی پنجره ای به روی فرهنگ و تمدن تالش
گذری برادبیات آذری، تاتی و تالشی
این کتاب حاصل پژوهشی ست در زمینه پیشینه ادبیات آذری ، تالشی و بخشی از جوامع تاتی زبان ایران از سده هفتم هجری تا امروز.
البرز غربی و بخشی از جلگه های ساحلی آن سرزمین، تالش است. این سرزمین از رودخانه سفید رود در گیلان آغاز می شود و به رودخانه کُرا درخاک اران می انجامد. مشخص بودن موقعیت جغرافیایی تالش،گستره زبان تالشی وادبیات آن را نیز مشخص می کند. اما سرزمین تاتها نه چنین گستره مشخصی دارد و نه زبان و ادبیات آن مانند تالشی از پیوند و به هم پیوستگی برخوردار است . به تبع آن، پیوند دادن زبان و ادبیات تات به یک زبان واحدکهن وگستره جغرافیایی آن، دشوار می شود.
تالش از لحاظ تاریخی وابسته به آذربایجان بوده و زبان تالشی با زبان مردم آذربایجان که اذری یا تاتی خوانده می شود، پیوندی بسیار نزدیک دارد و بدین واسطه آن را می توان ادامه زبان آن بخش از پهلوی و مادی دانست که در گستره سرزمین پهله قرار می گیرد. اما تات چنین ویژگی زبانی، جغرافیایی و تاریخی را ندارد زیرا امروزه مردمان زیادی در نیمه شمالی ایران از خراسان، سمنان، قزوین، زنجان، استان البرزو، مرکزی،آذربایجان شرقی و اردبیل تا قفقازساکن اند که خودرا تات می نامند و زبان همه این مردمان باهم فرق دارند و در مقام گویش های مختلف، در یک زبان جای نمی گیرند. بنا براین زبان و ادبیات موسوم به تات را باید جدا جدا و در گستره مناطق مختلف بررسی کرد و پیشینه شان را باز شناخت .
از این رو در این کتاب سخن از تات، شامل همه جماعات تاتی زبان نیست بلکه فقط ادبیات تات های آذربایجان و قزوین و زنجان واران مورد پژوهش قرار گرفته وگاه نظری هم به البرز و همدان انداخته شده است. با توجه به این که مناطق یادشده در سرزمین موسوم به پهله قراردارند، پیشینه زبان مردم آن مناطق نیز به پهلوی منتهی می شود.
در بخش تاتی این کتاب صرف نظر از قفقاز، تمرکز بر حوزه پهله بوده و ادبیات گویشی بخش بزرگی از این سرزمین که درقلمرو ماد کوچک قرار داشت و بعدها پهله خوانده شده ، مورد پژوهش قرار گرفته است
